تنگی نفس در خواب یا دیسپنه به احساس ناتوانی در گرفتن هوای کافی گفته می‌شود. این احساس ممکن است به صورت سفت شدن قفسه سینه، نفس نفس زدن، یا دشواری در تنفس توصیف شود. شرایط قلبی و ریوی از علل شایع تنگی نفس هستند.
تنگی نفس (Dyspnea) چیست؟
تنگی نفس در خواب یا دیسپنه به احساس کمبود هوا گفته می‌شود. ممکن است احساس کنید هوای کافی دریافت نمی‌کنید، قفسه سینه شما سفت شده است یا برای تنفس تلاش بیشتری می‌کنید.
تنگی نفس در خواب اغلب نشانه‌ای از مشکلات قلبی و ریوی است. اما می‌تواند نشانه‌ای از شرایط دیگری مانند آسم، آلرژی یا اضطراب نیز باشد. ورزش شدید یا سرماخوردگی نیز می‌تواند باعث احساس تنگی نفس در خواب یا بیداری شود. برای تست خواب کلیک کنید.
تنگی نفس شبانه (PND)
تنگی نفس ناگهانی شبانه (PND): این حالت به احساس خفگی و تنگی نفس اشاره دارد که معمولاً یک یا دو ساعت پس از خوابیدن رخ می‌دهد و باعث بیدار شدن فرد می‌شود.برای تاثیر رژیم غذایی بر کیفیت خواب کلیک کنید.
علل رایج بیدار شدن با نفس نفس زدن در خواب
آپنه خواب: یکی از شایع ترین علل بیدار شدن با نفس نفس زدن، آپنه خواب است. در این اختلال، تنفس در خواب به طور مکرر قطع می شود و مغز فرد را وادار می کند تا برای گرفتن نفس بیدار شود.
آسم: حملات آسم در شب می تواند باعث تنگی نفس و بیدار شدن فرد شود.
رفلاکس اسید: بازگشت اسید معده به مری می تواند باعث سرفه، تحریک مجاری تنفسی و در نتیجه تنگی نفس و بیدار شدن در خواب شود.
اختلالات اضطرابی: اضطراب و حملات پانیک می توانند باعث احساس خفگی و تنگی نفس شوند.
بیماری های قلبی: برخی بیماری های قلبی مانند نارسایی قلبی می توانند باعث تجمع مایع در ریه ها و تنگی نفس شوند.
آلرژی ها: آلرژی به گرد و غبار، گرده گیاهان و سایر آلرژن ها می تواند باعث التهاب مجاری تنفسی و تنگی نفس شود.
بیماری های ریوی دیگر: بیماری های ریوی مانند برونشیت مزمن یا آمفیزم نیز می توانند باعث تنگی نفس شوند.برای درمان اختلالات خواب کلیک کنید.
تفاوت بین تنگی نفس و کوتاهی نفس
تفاوتي بين تنگی نفس (دیسپنه) و کوتاهی نفس وجود ندارد.
این دو اصطلاح در واقع يكي هستند. دياسپنه اصطلاح پزشکی برای احساس ناتوانی در گرفتن هوای کافی است، در حالی که کوتاهی نفس توصيفی‌تر است اما به همان معنی اشاره دارد. برای تست خواب در منزل کلیک کنید.
تنگی نفس حاد و مزمن
تنگی نفس حاد و تنگی نفس مزمن بر اساس سرعت شروع و مدت زمان آن متفاوت هستند و علل مختلفی دارند.
تنگی نفس حاد به تنگی نفسی گفته می‌شود که به سرعت شروع شده و معمولاً چند ساعت طول می‌کشد.
تنگی نفس مزمن به تنگی نفسی اطلاق می‌شود که بیش از چهار تا هشت هفته ادامه داشته باشد.
برای تشخیص آپنه خواب کلیک کنید.
تنگی نفس حاد
تنگی نفس حاد به طور ناگهانی شروع شده و معمولاً مدت کوتاهی (ساعت‌ها تا روزها) ادامه دارد. آلرژی، اضطراب، ورزش و بیماری (مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا) می‌توانند باعث تنگی نفس حاد شوند. شرایط جدی‌تر مانند حمله قلبی، تنگی ناگهانی راه هوایی (آنافیلاکسی) یا لخته خون (آمبولی ریوی) نیز می‌توانند باعث تنگی نفس حاد شوند. برای حمله خواب کلیک کنید.
تنگی نفس مزمن
تنگی نفس مزمن به تنگی نفسی گفته می‌شود که مدت طولانی (چند هفته یا بیشتر) ادامه دارد یا به طور مکرر بازمی‌گردد. بیماری‌های مزمن مانند آسم، نارسایی قلبی و COPD می‌توانند باعث تنگی نفس مزمن شوند. کمبود فعالیت بدنی نیز می‌تواند باعث احساس تنگی نفس دائمی شود زیرا عضلات شما سعی در دریافت اکسیژن بیشتر دارند. برای نتایج تست خواب کلیک کنید.
چه کسانی دچار تنگی نفس در خواب می‌شوند؟
از آنجایی که تنگی نفس علل بسیار زیادی دارد، بسیار شایع است. اما ممکن است بیشتر در معرض تنگی نفس قرار بگیرید اگر:
ورزش کافی ندارید. تاثیر ورزش بر کیفیت خواب چیست؟
کم‌خونی (کاهش سطح گلبول‌های قرمز) دارید.
اضطراب دارید.
مشکلات قلبی، ریوی یا تنفسی دارید.
سابقه سیگار کشیدن دارید.
عفونت تنفسی دارید.
شاخص توده بدنی (BMI) بالای 30 دارید (چاق هستید).
راه های بهبود خواب سالمندان را از اینجا دنبال کنید.
علائم تنگی نفس در خواب
احساس تنگی نفس می‌تواند برای افراد مختلف و بسته به علت آن متفاوت باشد. گاهی اوقات، با علائم دیگری همراه است.
برخی از علائم تنگی نفس عبارتند از:
سفت شدن قفسه سینه
احساس نیاز به فشار آوردن برای نفس کشیدن عمیق
تلاش برای گرفتن نفس عمیق
تنفس سریع (تاخیپنه) یا ضربان قلب تند (تپش قلب)
خس خس کردن یا خروپف
چه چیزی باعث تنگی نفس (دیسپنه) در خواب می‌شود؟
ورزش، بیماری و شرایط سلامتی می‌توانند باعث تنگی نفس شوند. شایع‌ترین علل تنگی نفس، شرایط قلبی و ریوی هستند.
قلب و ریه شما با هم کار می‌کنند تا اکسیژن را به خون و بافت‌های شما برسانند و دی اکسید کربن را خارج کنند. اگر یکی از آن‌ها درست کار نکند، ممکن است اکسیژن کافی در خون شما وجود نداشته باشد یا دی اکسید کربن بیش از حد در خون شما وجود داشته باشد.
وقتی این اتفاق می‌افتد، بدنتان به شما می‌گوید که برای دریافت اکسیژن بیشتر یا خارج کردن دی اکسید کربن بیشتر، بیشتر نفس بکشید. هر چیزی که باعث می‌شود بدن شما به اکسیژن بیشتری نیاز داشته باشد – مانند ورزش خوب یا قرار گرفتن در ارتفاعات بالا – نیز می‌تواند باعث این اتفاق شود.
مغز شما همچنین می‌تواند پیامی دریافت کند که ریه‌های شما درست کار نمی‌کنند. این ممکن است باعث شود احساس کنید که برای تنفس سخت‌تر کار می‌کنید یا احساس تنگی در قفسه سینه داشته باشید. علل این امر عبارتند از:
تحریک در ریه‌های شما
محدودیت در نحوه حرکت ریه‌های شما هنگام تنفس
مقاومت در برابر حرکت هوا به داخل ریه‌های شما (از راه‌های هوایی مسدود یا باریک)
چه شرایط سلامتی باعث تنگی نفس (دیسپنه) می‌شوند؟
بیماری‌های قلبی یا ریوی و سایر شرایط می‌توانند باعث تنگی نفس شوند.
بیماری‌های ریه و راه هوایی
آسم
آلرژی‌ها
آپنه خواب
بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
بیماری‌های تنفسی (مانند برونشیت، کووید-۱۹، آنفلوآنزا یا سایر عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی)
پنومونی
التهاب (پلوئری) یا مایع (پلوئری افیوژن) اطراف ریه‌های شما
مایع (ادم ریوی) یا اسکار (فیبروز) داخل ریه‌های شما
سرطان ریه یا مزوتلیوم پلورا
فشار خون بالا در ریه‌های شما (هیپر تنشن ریوی)
سارکوئیدوز
فروپاشی کامل یا جزئی ریه (پنوموتوراکس یا آتلکتازی)
لخته خون (آمبولی ریوی)
خفگی
بیماری‌های قلب و خون
کم‌خونی
نارسایی قلبی
شرایطی که روی عضله قلب شما تأثیر می‌گذارند (کاردیومیوپاتی)
ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی)
التهاب در داخل یا اطراف قلب شما (اندوکاردیت، پریکاردیت یا میوکاردیت)
سایر شرایط
اضطراب
آسیب‌هایی که تنفس را دشوار می‌کند (مانند شکستگی دنده)
دارو. استاتین‌ها (داروهای کاهش‌دهنده کلسترول) و بتا بلاکرها (برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود) دو نوع دارویی هستند که می‌توانند باعث تنگی نفس شوند.
دمای شدید (خیلی گرم یا خیلی سرد بودن)
شاخص توده بدنی (BMI) بالای 30
کمبود فعالیت بدنی (ضعف عضلانی)
آپنه خواب می‌تواند باعث تنگی نفس ناگهانی شبانه (PND) شود.
چگونه بفهمم در خواب دچار تنگی نفس میشوم؟
برای اینکه بفهمد چه چیزی باعث تنگی نفس شما شده است، پزشک شما معاینه فیزیکی انجام می‌دهد، از جمله گوش دادن به ریه‌های شما با گوشی پزشکی و اندازه‌گیری فشار خون شما. آن‌ها سنسوری را روی انگشت شما قرار می‌دهند تا ببینند چه مقدار اکسیژن در خون شما وجود دارد.
آن‌ها همچنین ممکن است آزمایش‌های دیگری از جمله موارد زیر را انجام دهند:
اشعه ایکس قفسه سینه، سی تی اسکن یا سایر آزمایش‌های تصویربرداری ویژه. پزشک شما می‌تواند از تصاویر داخل قفسه سینه شما برای تشخیص وجود مشکل در ریه‌های شما استفاده کند.
آزمایش خون. ارائه‌دهنده شما می‌تواند از آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی یا بیماری‌ها استفاده کند.
آزمایش‌های عملکرد ریه. آزمایش‌هایی که نشان می‌دهند چقدر خوب نفس می‌کشید.
آزمایش ورزش قلبی ریوی. پزشک شما از شما می‌خواهد که از تردمیل یا دوچرخه ثابت استفاده کنید. این آزمایش‌ها می‌تواند مقدار اکسیژن مصرفی و دی اکسید کربن آزاد شده شما در حین ورزش را به ارائه‌دهنده شما نشان دهد.
درمان تنگی نفس در خواب
نحوه درمان تنگی نفس به علت ایجاد آن بستگی دارد. اگر بیماری زمینه‌ای دارید، برای بهبود علائم باید آن را درمان کنید.
درمان‌هایی که می‌توانند تنفس شما را بهبود بخشند عبارتند از:
ورزش. ورزش می‌تواند قلب و ریه‌های شما را تقویت کند تا سخت کار نکنند.
تکنیک‌های آرام‌سازی. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند تکنیک‌های آرام‌سازی و تمرین‌های تنفسی را به شما آموزش دهد. این‌ها می‌توانند به تنگی نفس ناشی از شرایط تنفسی زمینه‌ای و همچنین اضطراب کمک کنند.
دارو. داروهای استنشاقی به نام گشادکننده‌های برونش می‌توانند راه‌های هوایی شما را باز کنند و برای آسم و COPD تجویز می‌شوند. داروهای تسکین درد یا اضطراب می‌توانند به تنگی نفس کمک کنند.
اکسیژن درمانی. پزشک در صورتی که سطح اکسیژن خون شما خیلی پایین باشد، اکسیژن اضافی تجویز می‌کند. اکسیژن از طریق ماسک یا لوله در بینی شما تامین می‌شود.
آیا تنگی نفس در خواب قابل درمان است؟
بیشتر افراد گاهی اوقات دچار تنگی نفس در خواب و بیداری می‌شوند. معمولاً می‌توان علت تنگی نفس را درمان کرد، اما ممکن است دوباره برگردد، به خصوص اگر بیماری زمینه‌ای داشته باشید.
چگونه می‌توان از تنگی نفس جلوگیری کرد؟
شما می‌توانید با انجام موارد زیر از تنگی نفس جلوگیری کنید:
ایجاد یک برنامه منظم . این شامل نوع داروهایی که باید مصرف کنید و زمان مصرف آن‌ها، برنامه‌های ورزشی، درمان‌های تنفسی و هر درمان دیگری است که توسط پزشک شما توصیه می‌شود.
از استنشاق مواد شیمیایی که می‌توانند ریه‌های شما را تحریک کنند، مانند بخارات رنگ و دود خودرو، خودداری کنید.
تمرین تمرینات تنفسی یا تکنیک‌های آرام‌سازی.
سیگار نکشید.
حفظ وزنی سالم برای خود.
از فعالیت در هوای بسیار گرم یا بسیار سرد یا زمانی که رطوبت هوا بالاست خودداری کنید. اگر بیماری ریوی دارید، به دنبال هشدارهای آلودگی هوا (ازن) باشید (معمولاً می‌توانید آن‌ها را با پیش‌بینی هوا پیدا کنید). از بیرون رفتن در هوای آلوده خودداری کنید.
درمان تنگی نفس در خواب
درمان بیدار شدن با نفس نفس زدن به علت اصلی آن بستگی دارد. برخی از درمان های رایج عبارتند از:
آپنه خواب: استفاده از دستگاه CPAP یا دستگاه سی پپ برای حفظ راه هوایی باز در طول خواب، کاهش وزن و اجتناب از مصرف الکل و داروهای آرام بخش.
آسم: استفاده منظم از داروهای ضد آسم، اجتناب از محرک های آلرژی و کنترل محیط خانه.
رفلاکس اسید: تغییر سبک زندگی مانند اجتناب از غذاهای تند و چرب، نخوابیدن بلافاصله بعد از غذا، استفاده از داروهای ضد اسید.
اختلالات اضطرابی: درمان های شناختی رفتاری، داروهای ضد اضطراب.
بیماری های قلبی و ریوی: درمان های خاص برای بیماری زمینه ای.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تنگی نفس شدید دارید یا تنگی نفس در فعالیت‌های روزمره شما اختلال ایجاد می‌کند، با یک پزشک تماس بگیرید. گاهی اوقات، تنگی نفس نشانه‌ای از یک اورژانس پزشکی است که نیاز به درمان فوری دارد.
اگر شرایطی دارید که باعث تنگی نفس می‌شود، از پزشک خود بپرسید که آیا درمان‌های دیگری برای کمک به تنفس بهتر وجود دارد یا خیر.
آیا تنگی نفس تهدید کننده زندگی است؟
تنگی نفس به خودی خود معمولاً خطرناک نیست، اما گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری تهدید کننده زندگی باشد. اگر موارد زیر را دارید به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید:
مشکل ناگهانی در تنفس
تنگی نفس شدید (نمی‌توانید نفس بکشید)
تنگی نفس بعد از ۳۰ دقیقه استراحت
پوست، لب‌ها یا ناخن‌های آبی (سیانوز)
درد یا سنگینی قفسه سینه
ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب)
تب بالا
خروپف یا خس خس کردن هنگام تنفس
تورم مچ پا یا پا
اگر ناگهان دچار تنگی نفس شدید، به خصوص اگر علائم دیگری مانند تهوع، درد قفسه سینه یا پوست، لب یا ناخن‌های آبی دارید، به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید.
اگر به دلیل یک بیماری زمینه‌ای به طور منظم دچار تنگی نفس هستید، با پزشک خود در مورد مدیریت علائم خود صحبت کنید. ممکن است نتوانید علائم خود را به طور کامل از بین ببرید، اما گاهی اوقات حتی تغییرات کوچک می‌تواند تفاوت بزرگی در کیفیت زندگی شما ایجاد کند.